DAGVLINDERS IN NEDERLAND

Icarusblauwtje in De Moerputten

Two days later I started off on horseback for the centre of the island, with Stavroulis the muleteer and a guide, Roussos. [...] All that day we rode on without seeing a sign of the Lycaena Psylorita, the rare little butterfly I had come to Crete to capture. [...] Next day the mountain paths were more atrocious than ever: huge rocks constantly impeded our progress. About mid-day we halted at a watering place [...]. Hardly had I reached this place when I caught sight of a tiny brown butterfly, flitting about over the wet stones. ‘Thát is the Psylorita!’ I exclaimed [...]. What a charming little insect it was! At least Í thought so, but I believe Roussos was just a shade disappointed, though he would not have confessed it for the world.

Margaret Fountaine 1902

Vlinderstruik en bloemenwei ten spijt, de meeste vlinders laten zich niet naar mijn tuin lokken. In tuinen zie je de meest algemene soorten waar het goed mee gaat. De reden daarvoor is niet omdat wij met onze tuinen zo goed voor deze vinders zorgen (de meeste tuinders houden wel van vlinders en vlinderstruiken, maar niet van rupsen en brandnetels), maar omdat deze vlinders flinke afstanden kunnen vliegen en niet kieskeurig zijn als ze nectar zoeken. Kroeglopers worden ze daarom ook wel genoemd. De waardplanten voor de rupsen van deze vlinders zijn bovendien algemeen.
Maar de meeste vlindersoorten zijn kieskeurig en minder mobiel en dat maakt ze kwetsbaar. Met een groot deel van de inheemse dagvlinders (62%) gaat het niet goed: hun aantallen gaan achteruit. Hun leefgebied wordt vaak bedreigd en soms zijn er nog maar een paar kleine populaties die van elkaar geïsoleerd zijn geraakt.

De meeste van deze vlinders leven in natuurgebieden. Om ze te zien moet ik moeite doen, al hoef ik niet zoals Margaret Fountaine twee dagen te paard door bergachtig gebied met een plaatselijke gids. Maar ik zal moeten reizen naar alle uithoeken van ons land, en, wil ik niet voor niets reizen moet ik me van te voren goed informeren over vliegtijden, uiterlijke kenmerken, gedrag, waard- en nectarplanten. Ik moet een wandelkaart van zo'n natuurgebied zien te bemachtigen. Meest belangrijk: ik moet erachter zien te komen waar precíes het vlindertje nog voorkomt. Dat betekent veel achter de computer zitten dus, voor mij equivalent aan bergachtig terrein. En dan moet ik ook nog maar net tijd hebben op het hoogtepunt van de vliegtijd en het weer moet meezitten: geen regen, weinig wind en liefst wat zon. En dan nog zijn sommige soorten moeilijk te vinden.

Geluk valt (gelukkig) niet af te dwingen. Maar wel te leren (een beetje).

Als ik na urenlang zoeken op de computer, autorijden en wandelen op een hete dag een onopvallend klein bruin vlindertje vind, precies de soort die ik zocht, dan vind ik dat zeker weten een buitengewoon charmant beestje.

ALGEMENE DAGVLINDERSSOORTEN

Tenzij anders vermeld zijn alle genoemde soorten algemene standvlinders die op de Rode Lijst genoteerd staan als ‘niet bedreigd’.

- atalanta (algemene trekvlinder)

- bont zandoogje

- boomblauwtje

- bruin zandoogje

- citroenvlinder

- dagpauwoog

- distelvlinder (algemene trekvlinder)

- eikenpage

- gehakkelde aurelia

- groentje

- groot dikkopje (Rode Lijst: gevoelig)

- groot koolwitje

- hooibeestje

- icarusblauwtje

- klein geaderd witje

- klein koolwitje

- kleine vos

- kleine vuurvlinder

- koevinkje

- koninginnepage

- landkaartje

- oranje zandoogje

- oranjetipje

- zwartsprietdikkopje

LIJST VAN MINDER ALGEMENE DAGVLINDERSOORTEN

Op deze lijst heb ik zowel standvlinders, onregelmatige standvlinders (vlinders die zich niet elk jaar voortplanten in Nederland) als trekvlinders (vlinders die ieder voorjaar vanuit mediterrane landen naar ons land trekken en in het najaar weer terug) gezet. Vlinders die maar enkele keren in ons land zijn waargenomen heb ik er niet bij gezet.

- aardbeivlinder (zeldzaam, Rode Lijst: bedreigd)

- argusvlinder (gaat sinds de jaren negentig hard achteruit, was daarvoor nog een algemeen;  staat in Rode Lijst nog als niet bedreigd)

- bont dikkopje (vrij zeldzaam, Rode Lijst: kwetsbaar)

- bosparelmoervlinder (zeldzaam, Rode Lijst: ernstig bedreigd)

- boswitje (sinds 2002 als standvlinder in Nederland; uiterst zeldzaam, Rode Lijst: gevoelig)

- bruin blauwtje (vrij schaars, Rode Lijst: gevoelig)

- bruin dikkopje (uiterst zeldzaam, Rode Lijst: ernstig bedreigd)

- bruine eikenpage (vrij zeldzaam, Rode Lijst: bedreigd)

- bruine vuurvlinder (schaars, Rode Lijst: kwetsbaar)

- donker pimpernelblauwtje (hervestiging 2001; uiterst zeldzaam, Rode Lijst: ernstig bedreigd)

- duinparelmoervlinder (zeldzaam, Rode Lijst: bedreigd)

- dwergblauwtje (in Zuid-Limburg worden geregeld zwervers gezien)

- eikenpage (vrij schaars, Rode Lijst: niet bedreigd)

- geelsprietdikkopje (vrij schaars, Rode Lijst niet bedreigd)

- gele luzernevlinder (schaarse trekvlinder)

- gentiaanblauwtje (vrij zeldzaam, Rode Lijst: bedreigd)

- grote parelmoervlinder (zeldzaam, Rode Lijst: ernstig bedreigd)

- grote vos (zeldzaam, Rode Lijst: ernstig bedreigd) Vlindernet.nl: "zal waarschijnlijk binnenkort als standvlinder verdwijnen".

- grote vuurvlinder (de ondersoort 'batava' komt alleen in Nederland voor; uiterst zeldzaam, Rode Lijst: ernstig bedreigd)

- grote weerschijnvlinder (zeldzaam, Rode Lijst: ernstig bedreigd -maar breidt zich de laatste jaren uit-)

- heideblauwtje (schaars, Rode Lijst: gevoelig)

- heivlinder (vrij schaars, Rode Lijst: gevoelig)

- iepenpage (uiterst (?) zeldzaam, Rode Lijst: ernstig bedreigd)

- kaasjeskruiddikkopje (onregelmatige standvlinder die zich sinds 2009 weer in Nederland voortplant)

- keizersmantel (als zwerver regelmatig gezien en plant zich sinds enkele jaren weer voort)

- klaverblauwtje (sinds de jaren negentig een onregelmatige standvlinder in Zuid-Limburg)

- kleine heivlinder (uiterst zeldzaam, Rode Lijst: ernstig bedreigd) Vlindernet.nl: "de volgende soort die zal verdwijnen?"

- kleine ijsvogelvlinder (vrij zeldzaam, Rode Lijst: bedreigd)

- kleine parelmoervlinder (schaars, Rode Lijst: kwetsbaar)

- kommavlinder (vrij zeldzaam, Rode Lijst: bedreigd)

- koninginnepage (vrij schaars, Rode Lijst: niet bedreigd)

- oostelijke vos (vanaf 2014 als invasiegast in Noord-Nederland jaarlijks gezien)

- oranje luzernevlinder (vrij schaarse trekvlinder)

- pimpernelblauwtje (herintroductie in 1990; uiterst zeldzaam, Rode Lijst: ernstig bedreigd)

- sleedoornpage (zeldzaam, Rode Lijst: bedreigd)

- spiegeldikkopje (zeer zeldzaam, Rode Lijst: bedreigd)

- staartblauwtje (zwerver, wordt sinds 2009 jaarlijks vooral in Limburg gezien)

- tijgerblauwtje (trekvlinder die sinds 2000 vaker -maar nog steeds zelden- wordt waargenomen)

- veenbesblauwtje (uiterst zeldzaam, Rode Lijst: ernstig bedreigd)

- veenbesparelmoervlinder (uiterst zeldzaam, Rode Lijst: ernstig bedreigd) Vlindernet.nl: "wordt accuut met uitsterven bedreigd".

- veenhooibeestje (uiterst zeldzaam, Rode Lijst: ernstig bedreigd)

- veldparelmoervlinder (hervestiging sinds 2008 in Zuid-Limburg; ernstig bedreigd)

- zilveren maan (zeldzaam, Rode Lijst: bedreigd)

MINDER ALGEMENE SOORTEN WAAROVER IK EEN BLOG HEB GESCHREVEN

aardbeivlinder: DE TIJD TERUGDRAAIEN 2018
boswitje: DE DON'TS VAN MIGRAINE 2016
bont dikkopje: TEDDYBEER MET VLEUGELS 2019
bruin blauwtje: DE MAN MET DE ZEIS 2017; EEN BEETJE VAN KNORR... 2017
bruin dikkopje: OVER DEN SINT PIETERSBERG 2016; BLOED, ZWEET EN TRANEN 2017; DE TIJD TERUGDRAAIEN 2018
donker pimpernelblauwtje: BERMTOERISME 2016
eikenpage: DE NAAM VAN HET BEESTJE 2015; 3/4 EIKENPAGE; 1 1/4 EIKENPAGE 2018

gentiaanblauwtje: VLINDERMAFFIA 2014; EEN HEEL KLEIN STAARTJE 2017; IS DAT EEN GENTIAANBLAUWTJE? 2018
grote vos: DE TIJD TERUGDRAAIEN 2018; MET GEELAGTIGE KWASJES 2018
grote weerschijnvlinder: EEN BLAUWTJE LOPEN IV 2015; POEP BRENGT GELUK 2018
heideblauwtje: VLINDERPLAAG 2018; DUBBEL PECH 2019
kaasjeskruiddikkopje: DIK EN PLOMP 2017; BLOED, ZWEET EN TRANEN 2017
kleine heivlinder: BRANDEND ZAND 2012
kleine ijsvogelvlinder: ALWEER EEN VLINDER MINDER 2017
kleine parelmoervlinder: STERVENDE VLINDER 2015

koninginnenpage: OP BEZOEK BIJ DE KONINGIN 2018
oranjetipje: PETERSELIE-VLINDERTJE 2016; JE ZIET HET PAS ALS JE HET ZIET 2017; HAAST 2018
staartblauwtje: EEN HEEL KLEIN STAARTJE 2018
zilveren maan: KIJK NOU EENS WAT IK HIER VIND 2018

Bronnen

Het citaat komt uit Margaret Fountaine, Love among the butterflies. The travels and adventures of a Victorian lady. W.F. Cater (ed.), Boston 1980, pp. 157-159